1984

Ik kocht 'm op 10 februari 1972. Het eerste echte boek van mijn zelfverdiende geld. Voor tien gulden vijftig. De Nederlandse vertaling van George Orwell's Nineteen eighty-four (1949).

In juni van dat jaar werd ik 18. De macht van het woord is groot. En omdat ik 1984 zo vroeg las, mag ik veronderstellen dat ik voor een deel ben geworden wat ik ben door dat boek.

Ridley Scott is mijn favoriete regisseur. Dankzij Alien (1979), en - vooral - Blade Runner (1982). Maar ook dankzij Thelma en Louise (1991), Gladiator (2000) en Prometheus (2012).

In 1984 zag ik voor het eerst een Mac - en was verkocht. Pas heel veel jaren later, omstreeks 2000, hoorde ik van het bestaan van de 1984 Super Bowl commercial die de Macintosh aankondigde. In die commercial kwamen twee dingen samen: 1984 en Ridley Scott, die de regie van de commercial voor zijn rekening nam.

De stem van Big Brother spreekt in de commercial de volgende tekst uit: Today, we celebrate the first glorious anniversary of the Information Purification Directives. We have created, for the first time in all history, a garden of pure ideology. Where each worker may bloom secure from the pests of contradictory and confusing truths. Our Unification of Thoughts is more powerful a weapon than any fleet or army on earth. We are one people, with one will, one resolve, one cause. Our enemies shall talk themselves to death and we will bury them with their own confusion. We shall prevail!

Niet dus. Wij zijn geen one people, with one will, one resolve, one cause. Wij zijn individuen met onze eigen dromen en doelen. Ik weet niet of er perfecte marketing bestaat, maar Apple, de garage nog nauwelijks ontgroeid, die op deze manier appelleert :-) aan wat wij allemaal denken of hopen te zijn - mooi.

1984 schets een minder mooi beeld. Winston verraadt zijn geliefde Julia en Julia verraadt haar geliefde Winston. Als zij elkaar na dit verraad weer treffen, spreken zij dat naar elkaar uit:
'Ik heb je verraden,' zei zij botweg.
'Ik heb jou verraden,' zei hij.
En even later:
'Het enige, waarom je geeft, ben jezelf.'
'Het enige, waarom je geeft, ben jezelf,' echode hij.

Niet alleen het boek maakte indruk op me. Dat deed ook de film 1984, die uitkwam in 1984, met John Hurt in de hoofdrol.

Een jaar of wat geleden kocht ik voor een euro op een rommelmarkt Richard Rorty's Contingentie, ironie & solidariteit (1989). Ik had nog nooit van Rorty gehoord, maar de titel maakte me nieuwsgierig naar de inhoud. Dat viel niet mee. Rorty is een echte filosoof, en ik heb veel pagina's heel wat keren gelezen alvorens ik er chocola van kon maken. Van veel kan ik overigens nog steeds niets maken, want Rorty gaat er vanuit dat dit niet het eerste filosofieboek is dat je leest. Twee dingen uit dit boek. Het eerste is een onderbouwing van de overtuiging dat one people, with one will, one resolve, one cause niet klopt. Dat gaat als volgt. Er is een werkelijkheid. Maar die werkelijkheid kénnen wij niet. Ieder voor zich vormt zich een beeld van de werkelijkheid, en dat beeld is onze individuele waarheid. Met als gevolg dat onze waarheden van elkaar verschillen. Goodbye information purification. Het tweede is dat Rorty zegt dat we meer kunnen leren uit fictie en journalistiek dan vanuit de filosofie - gelukkig maar. Er zijn, zegt Rorty, boeken die ons helpen autonoom te worden, en boeken die ons helpen minder wreed te worden. En één van de boeken die hij gebruikt om dat laatste te illustreren is, jawel, 1984.

Zo blijf ik sinds 1972 1984 regelmatig tegenkomen. Opmerkelijk. En zo geeft het vorm en inhoud aan míjn waarheid.