Evolutietheorie en organisatiestrategie

Het belang van evolutionaire processen voor de strategieontwikkeling

I hate writing,
but I love having written
(Dorothy Parker)

Woord vooraf

Er was eens een jonge man die zich verdienstelijk maakte als programmeur, en voor hij er erg in had stond er ‘consultant’ op zijn visitekaartje, zo ging dat toen. Uit plichtsbesef, noblesse oblige, besloot de jonge man, die op IT-gebied weliswaar redelijk was opgeleid, maar van de wereld daaromheen slechts ervaringsdeskundige met een beperkte ervaring was, een avondopleiding bedrijfskunde te volgen. Misplaatst plichtsbesef overigens, zo vond hij zelf. Er waren in zijn ogen twee soorten mensen: de techneuten die wisten hoe de wereld behoorde te werken, en anderen, die hen tegenwerkten Utopia te bereiken. Tegen die achtergrond is het begrijpelijk dat hij met lood in zijn schoenen de eerste bijeenkomst van de Stichting Leergangen Bedrijfskunde opzocht. Ik zal een lang verhaal kort maken: dankzij de enthousiaste docenten van de leergang leerde hij de leuke kanten van allerlei disciplines kennen, en nog voordat hij het diploma in zijn zak had, schreef hij zich in bij de toen nog jonge Open universiteit. We schreven toen 1985. Naast redelijk veel aandachtvragende bazen, die in het algemeen ook een stimulerende rol vervulden, en ditto (inderdaad, op beide punten) vrouw en kinderen, werden de vele honderden studie-uren langzaam maar zeker weggewerkt tot er nog slechts één klusje, de scriptie, geklaard behoefde te worden. En kijk, slechts enkele jaren later ligt het resultaat al voor u. In evolutionaire termen, waarin het gebruikelijk is in miljoenen jaren te rekenen, is dat zoiets als instant.

Het was een lange, boeiende tocht. Een tocht die grotendeels alleen werd afgelegd, maar die op belangrijke momenten door anderen werd voorzien van wegwijzers en energierijke versnaperingen. Mijn belangrijkste wegwijzer was mijn begeleider, Huibert de Man. Zijn suggestie om naar analogie van het besturingsmodel van De Leeuw te komen tot een algemeen model voor evolutie, daaraan voorwaarden voor effectieve ontwikkeling te koppelen, en model en voorwaarden gezamenlijk te gebruiken als referentiekader in het verdere onderzoek, was van cruciaal belang.

Ook belangrijk als wegwijzer, soms door aan te geven dat korte routes ook hun charmes hebben, was Els. Zij was tevens verschaffer van de vele energierijke versnaperingen, soms opgesierd met love you, en dat doet een alleen reizende inmiddels niet meer zo jonge man goed. Ik dank haar voor haar (on)geduld en steun.

Rest mij nog de opmerking dat u zich wellicht afvraagt hoe een belijdend lid van de Nederlands Hervormde Kerk met het onderwerp evolutie en religie omgaat. Daar kan ik kort over zijn: ik ben ervan overtuigd dat we onze hersens hebben gekregen om te gebruiken. Ook als bij de resultaten daarvan vragen gesteld kunnen worden waar we niet direct een antwoord op hebben.

Wil Leeuwis
Maartensdijk, 11 juni 2002

Wil Leeuwis, doctoraalscriptie bedrijfskunde, juni 2002